– నాగరాజు చంద్రిగిరి, ఆంధ్రప్రభ
అమెరికాకు చెందిన నేషనల్ ఏరోనాటిక్స్ అండ్ స్పేస్ ఆర్గనైజేషన్ (NASA) తన తాజా ప్రయోగాత్మక సూపర్సోనిక్ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ X-59, ‘సన్ ఆఫ్ కాంకోర్డ్’ని పరీక్షించడానికి రెడీగా ఉంది. ఇది భూమిపై ఏదైనా రెండు పాయింట్ల మధ్య 2 గంటల్లోనే ప్రయాణించవచ్చు. ఈ సూపర్సోనిక్ ఫ్లైట్ పునరాగమనం కోసం అంచనాలు భారీగా ఉన్నాయి. అయితే సమస్యంతా దాని శబ్దం వల్ల కలిగే ఇబ్బందుల గురిచే ఆలోచన చేయాల్సి వస్తోంది.
సూపర్సోనిక్ వేగం అంటే ఏమిటి?
ధ్వని వేగం గంటకు 1,225 కిలో మీటర్లు. అంతకన్నా వేగంగా దూసుకెళ్లడాన్ని సూపర్సోనిక్ వేగంగా పేర్కొంటారు. అయితే ఆకాశంలో ఇంత స్పీడ్గా విమానం వెళ్తుంటే దాని కింద నేలపై విస్పోటనం తరహాలో కర్ణ కోఠోరమైన ధ్వని (సోనిక్ బూమ్) వెలువడుతుంది. ఇప్పుడు ఆకాశంలో విమానం వెళ్తుంటేనే ఒక్కోసారి దాని శబ్దానికి తట్టుకోలేకపోతుంటాం. కానీ, సూపర్ సోనిక్ విమానం వెళ్తే ఎలా అనేది పెద్ద సమస్యగా మారుతోంది.
సోనిక్ బూమ్ ఎట్లా ఏర్పడుతుంది?
విమానం గాల్లోకి ప్రయాణించేటప్పుడు ధ్వని తరంగాలు వెలువడుతుంటాయి. ధ్వని కన్నా తక్కువ వేగం (సబ్ సోనిక్)తో జెట్ ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు ఆ తరంగాలు నలు దిశల్లో పయనిస్తాయి. సూపర్సోనిక్ వేగంతో దూసుకెళ్తున్నప్పుడు మాత్రం పరిస్థితి దానికి భిన్నంగా ఉంటుంది. స్వీయ ధ్వని కన్నా ఆ విమానం ముందుంటుంది. ఈ క్రమంలో ధ్వని తరంగాలు సంపీడనానికి లోనై, ఓ పెను ప్రకంపన తరంగంగా రూపాంతరం చెందుతాయి. ఆ తరంగం విమాన ముక్కు భాగం వద్ద మొదలై, తోక భాగం వరకు విస్తరిస్తుంది. ఇది ఒక శంఖం ఆకృతిలో ఉంటుంది. అది విమానం నుంచి నేల వరకు వ్యాప్తి చెందిస్తుంది. ప్రజల చెవులను ఈ ప్రకంపన తాకినప్పుడు సోనిక్ బూమ్ విస్తరిస్తుంది. విమానం మనల్ని దాటి వెళ్లిన తర్వాత కూడా ఆ ధ్వని తరంగాలు మనకు చాలా సేపటి వరకు వినపడుతూనే ఉంటాయి.
సూపర్సోనిక్ విమానం, సమస్యలు..
సూపర్సోనిక్ ఎయిర్‌క్రాఫ్ట్ అనేది సౌండ్ కంటే వేగం కంటే వేగంగా ప్రయాణించగల సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంటుంది. అందుకే దీనిని ‘సూపర్సోనిక్ ఫ్లైట్’ అని పిలుస్తారు. వేగాన్ని సాంకేతికంగా మాక్ 1 అని పిలుస్తారు. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత ఇట్లాంటి విమానాలను అభివృద్ధి చేశారు. అవి సాధారణంగా పరిశోధన, సైనిక ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగించారు. రెండు ప్రత్యేక విమానాలు మాత్రమే వాణిజ్య పౌర విమానాలు, టుపోలెవ్ Tu-144.. కాంకోర్డ్. ప్రస్తుతం.. సూపర్సోనిక్ విమానాలకు ఫైటర్ జెట్‌లు అత్యంత సాధారణ ఉదాహరణగా చెప్పుకోవచ్చు. సూపర్సోనిక్ విమానంలో అనేక ఫంక్షనల్, ఇంజినీరింగ్ సమస్యలను కలిగి ఉన్నప్పటికీ.. ఇది ఇప్పటికీ మన ప్రస్తుత సాంకేతికతలో ఉన్న అత్యంత వేగవంతమైన విమానాలలో ఒకటి.
జులై 25, 2000కి త్రోబ్యాక్..
జూలై 25, 2000న ప్యారిస్ నుండి న్యూయార్క్ కు కాంకోర్డ్ ప్యాసింజర్ జెట్ అయిన ఎయిర్ ఫ్రాన్స్ ఫ్లైట్ 4590 ఎగురుతున్న సమయంలోనే క్రాష్ అయ్యింది. జరిగిన ఈ ఘోర ప్రమాదం తర్వాత ఇట్లాంటి ప్రయోగాలు నిలిపివేశారు. టేకాఫ్ అయిన కొద్దిసేపటికే కూలిపోవడంతో విమానంలో ఉన్న 109 మంది, అది కూలినప్పుడు భూమిపై ఉన్న నలుగురు చనిపోయారు.
చార్లెస్ డి గల్లె విమానాశ్రయం నుండి టేకాఫ్ అవుతున్నప్పుడు విమానం రన్‌వేపై మీదుగా పరిగెత్తింది. ఈ క్రమంలో దీని టైర్ పేలి విరిగిపోయింది. ఆ విరిగి గాల్లోకి ఎగిరిన టైర్ నుండి ఒక భాగం విమానం ఎడమ రెక్క దిగువ భాగంలోకి దూసుకెళ్లింది. ఇట్లా అంతర్గత ప్రెషర్ కారణంగా షాక్‌వేవ్‌ ఏర్పడింది. దీంతో ఇంధన ట్యాంక్‌లోని ఒక పాయింట్‌ను ఛిద్రం చేసింది. దాని ఫలితంగా మంటలు వ్యాపించాయి. ఇంకా విమానం సరిగ్గా టేకాఫ్ కానప్పటికీ అకస్మాత్తుగా క్రాష్ అయింది. ఈ ఘోర ప్రమాదం నేపధ్యంలో.. మొత్తం కాంకార్డ్ ఫ్లీట్ రద్దు చేశారు. అయితే.. సూపర్సోనిక్ విమానాల సెకండ్ జనరేషన్ ఫ్లైట్స్ని ఇతర ప్రదేశాలలో నిర్వహణలోకి తీసుకొచ్చారు. చివరికి అవి నవంబర్, 2003లో బ్రిటిష్ ఎయిర్‌వేస్‌లో రిటైర్ అయ్యాయి.
మరి భవిష్యత్తు ఏంటి?
2000లో కాంకోర్డ్ ఎయిర్ ఫ్రాన్స్ ఫ్లైట్ 4590 ప్రమాదంలో సివిల్ సూపర్సోనిక్ విమాన ప్రయాణాన్ని నిలిపివేసినప్పటికీ, ఈ ప్రత్యేక విమాన విధానంలో చాలా స్వాభావిక సమస్యలు ఉన్నాయి. వ్యయ సామర్థ్యాన్ని పెద్దగా పట్టించుకోని, వేగవంతమైన విమాన ప్రయాణాన్ని కోరుకునే ఇప్పటికే సముచితమైన మార్కెట్‌ను అందిస్తోంది. సాధారణ ప్రయాణ విధానంగా సూపర్సోనిక్ విమానాలను కొనుగోలు చేసేవారు ఎప్పుడూ తక్కువే. విమానాలు మొదటి స్థానంలో వినియోగించే తీవ్రమైన ఇంధనంతో కలిపినప్పుడు ఇది విమానయాన సంస్థలకు ఖరీదైన వ్యవహారంగా చెప్పుకోవచ్చు.
అయితే.. సూపర్సోనిక్ విమానాలు మనకు వాస్తవరూపం దాల్చడానికి దారిలో ఉన్న అతి పెద్ద అడ్డంకి ‘సోనిక్ బూమ్’ లేదా ‘సోనిక్ థంప్’ సమస్య. ఇది ధ్వనికి సంబంధించిన అవరోధాన్ని విచ్ఛిన్నం చేస్తున్నప్పుడు విమానం చేసే పెద్ద శబ్దం వస్తుంది. ఈ ‘బూమ్’ని తగ్గించడం సమస్యాత్మకంగా చెబుతున్నారు సైంటిస్టులు. ఎందుకంటే ధ్వని వేగాన్ని సమీపించడం వల్ల అధిక పీడన తరంగాలు ఏర్పడతాయి. పీడనంలో వ్యత్యాసం ఏర్పడుతుంది. ఇది భూమికి చేరుకుంటుంది. అప్పుడు భూమిపై పిడుగు లాంటి శబ్దం కానీ, లేదా బూమ్‌గా వినబడుతుంది. చాలా మంది ప్రైవేట్ వ్యక్తులు ఈ రంగంలోకి ప్రవేశించి సూపర్సోనిక్ విమానాన్ని మళ్లీ తీసుకురావాలని చూస్తున్నప్పటికీ, NASA చేపడుతున్న ఈ కొత్త ప్రయోగాత్మక విమానం భవిష్యత్తులో కీలకం కావచ్చు.
నాసా వారి ‘సన్ ఆఫ్ కాంకోర్డ్’ ఎక్స్-59.. మొదటి టెస్ట్ ఫ్లైట్‌కు సిద్ధంగా ఉంది.
ఇది కంకార్డ్ కంటే చిన్నదిగా.. శబ్దం తక్కువ వచ్చేలా తయారు చేసినట్ట కొన్ని నివేదికల ద్వారా తెలుస్తోంది. దీని గరిష్ట వేగం గంటకు దాదాపు 1,500 కిలోమీటర్లు. ఈ కాంకర్డ్ని ఒకసారి పరిశీలిస్తే.. X-59 కేవలం 9 మీటర్ల రెక్కలు, 4.25 మీటర్ల ఎత్తుతో 30.5 మీటర్ల పొడవు ఉంటుంది. వేగం Mach 1.4 చుట్టూ ఉంటుందని అంచనా.
బహుశా X-59తో ఉన్న అతి పెద్ద ఆశ ఏమిటంటే అది సూపర్సోనిక్ విమాన ప్రయాణంలో అతిపెద్ద సమస్య అయిన ‘సోనిక్ బూమ్’ని పరిష్కరించగలదని చెబుతున్నారు. దాని లేటెస్ట్ ‘క్వైట్ సూపర్సోనిక్ టెక్నాలజీ’తో, సౌండ్ బారియర్‌ను బద్దలు కొట్టడం వల్ల కలిగే సోనిక్ బూమ్‌ను కొంచెం తక్కువ గా’సోనిక్ థంప్’గా మార్చడానికి ఉద్దేశించినట్టు తెలుస్తోంది. ప్రస్తుతం దీనిపై అంచనాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి. కానీ సివిల్ సూపర్సోనిక్ విమానాలు మళ్లీ ఎప్పుడు సక్సెస్ అవుతాయనేది మాత్రం కచ్చితంగా చెప్పలేమంటున్నారు పరిశీలకులు.